Katılımcı Demokrasi ve Çanakkale

"Yaşam ve yönetim tarzımızı değiştirmek zorundayız. Aksi halde kitlesel çevre zararları yanında, insanlık da kabul edilemez acılarla karşılaşılacaktır” (Ortak Geleceğimiz)

[i]

Son on yılda kent yöneticileri, uzmanlar, hemşerileri /kent bileşenleri  ile bir araya geliyorlar. Bu birliktelikler sistematik ve organize, herkesin katılımına açık, ortak ihtiyaçlarının nasıl ne kadar nerede ne zaman kim tarafından karşılanacağı müzakere edildiği ölçüde de yeni bir kamusal alanı oluşturuyor. Bu kamusal alan da bir çeşit ortaklık iklimi altında katılımcılar, kent değerleri, gelişmesi, ortak sorunların çözümü ortak ihtiyaçların karşılanması gibi konularda  mutabakatlar oluşturmaya çalışıyorlar. Bu müzakere sürecine ilgili konuya /faaliyete duyarlı, onunla ilgili  söyleyecek sözü, vereceği zaman ve enerjisi olan, tüm kentliler/ kent bileşenleri katılabiliyor. Çeşitli adlar altında oluşturulan bu kamusal alanlar, kent konseyleri/meclisi/kurultayı-çalışma grupları /üretim platformları farklı düzeyler birbirini geliştiren ve tamamlayan katılımcı mekanizmalarda/ platformlarda cisimleşiyor.(1998)

Bu katılımcı platformlar hemşerilerin taleplerini informal kanallar ( tanıdıkları politikacı, belediyeciler vb) ile kent yöneticilerine taşımaya çalışmalarından kökten farklılaşıyor. Katılımcı platformlarda müzakere ile bireysel düşünmeden birlikte düşünmeye, kişisel taleplerin karşılanmasını istemenin ağırlık taşımasından toplumsal ortak çözümlerin /değerlerin oluşturulmasına, sorunların giderilmesini beklemekten, sorunların çözümüne katılmaya, günlük, palyatif çözümlerden kalıcı ve kent gelişmesine yön verme niteliği de olan geleceği oluşturmaya geçiliyor.(İktisat 439)

Bu niteliği ile de bir toplumsal sistemi yönlendirmekte yararlanılan hiyerarşik emir komuta zinciri içindeki yaklaşımlardan tamimiyle vazgeçilmese bile, çok sayıdaki aktörün yatay ilişkilerinin ortaya çıkardığı oluşumlar artmaktadır. Buna bağlı olarak da İktidar olmak zor kullanma tekeline sahip olan bir gücü denetlemekten uzaklaşılıp toplumun gelişmesi yatay ilişkiler içinde, karşılıklı etkileşimle yönlendirilebiliyor.(Yh. Çakmak 2002)

Kuşkusuz böyle bir süreç bireylere bir yandan çok daha geniş özgürlükler sağlarken, öte yandan çok daha geniş sorumluluklar yüklemektedir. Bu dünyanın vatandaşlarından beklenen artık sadece pasif bir biçimde kendisine yukarıdan verilen görevleri yerine getirmek değildir. Ondan yaratıcılık, aktif bir yurttaşlık ve sorumluluk beklenmektedir.

Müzakere süreci esas olarak yeni çözümler üretmek için yapılıyor olsa da aynı zamanda her katılımcıya, birbirlerini anlama zenginleştirmeye de yarayabiliyor. Bu durumlarda karşılıklı etkileşme içinde karşılıklı öğrenerek değişip, kendini geliştirerek kendi özgünlüklerini yeniden üretme olanağı da bağlıyabiliyor. Bu bağlamda katılımcı süreçler bir yandan  kolektif öğrenme birimi diğer yandan da sosyal kapitalin üretildiği, geliştirildiği kamusal alanlar oluyor.. .(Yh. Çakmak 2002)

Bu bir değişim süreci. Bu değişim, kısa bir zamanda olamayacağı gibi bunu bir kurum ve kuruluş tek başına gerçekleştirmesi de mümkün değil. Değişim "birileri" tarafından "başkaları adına" yürütülebilecek teknik bir çalışma niteliğini taşımıyor. Tersine herkes sürece daha fazla insanı katacak şekilde davranmalıdır. Katılım olmadan değişim olmaz.  Katılım ise ihtiyaçların ve önceliklerin değiştirilmesine ve karşılanmasına bağlıdır. Bunlardan dolayı böyle bir sürece girmek başlangıcı olan ama bitimi olmayan bir değişim sürecine ilk adımı atmaktır. Devamı  kapasitelerimizi (kent yönetimleri, sivil toplumun ve sivil toplum örgütleri olarak) birlikte artırmamız, anlayışı içselleştirmemiz ile mümkündür.

Bu gibi değişimin diğer yanı ise geleneksel yerel politikaları değişime zorlamasıdır.  Yerel politikaların temeli su, yol, kanalizasyon, çöp gibi geleneksel kent hizmetlerinin üretilmesi, buna bağlı olarak da kentsel rantların dağıtılması olmaktan giderek çıkıyor. Yerini kentin ekonomik, sosyal, kültürel gelişmesi ve kent değerlerinin üretilmesi gibi geleceği oluşturma ile ilgili konulara bırakıyor. Buna bağlı olarak da yerel politikacılarda küresel,ulusal, yerel  gelişme ve eğilimleri takip edip, bunları değerlendirerek, kişisel ve toplumsal vizyonu oluşturup toplumsal bir süreç  olarak kentsel gelişmeyi yönlendirebilme önemli hale geliyor.

Bu özellikleri ile insanlığın demokrasi serüveninin yeni bir kavşağını, dönüm noktasını oluşturuyor. Tek adam hükümranlığından (mutlakıyet) başlayan bu serüven bugün sürdürülebilirliği temel alan katılımcı demokrasiye doğru genişliyor.

1.    KATILIMCI DEMOKRASİ İÇİN KATILIM PLATFORMLARI

Katılımcı mekanizmalar en geneli ile toplumsal hizmet üreticileri ile bu hizmetlerden yararlananların bir araya geldiği kamusal müzakere alanıdır. Bunlara kimlerin ne düzeyde katılacağı sorunu, alınacak karalardan kimler ne kadar etkileneceği, bu kararları kimler alacak ve uygulayacak sorularına verilecek yanıta göre değişir. Bir sorun ve onun çözümüyle ilgili karardan /uygulamadan kimler etkileniyorsa, onları da karar alma sürecine katılması, kent yöneticilerini yönlendirmeleri ve  uygulamayı izlemeleri temel ilkedir.  (Yerel Gündem 21 bültenleri)

Bunlar en genel olarak toplumu oluşturan bireyler, sivil toplum kuruluşları, siyasetçiler, bürokratlar, uzmanlar olarak sıralanabilir  Bunlardan dolayı da farklı kültür, kimlik, anlam, yarar,düşün dünyalarına sahip farklı toplumsal kesimler / kentlikler aynı ortamda bulunabilmektedir. (Yerel Gündem 21 bültenleri)

Katılımcı mekanizmalar herhangi birisinin /bir kesimin diğerine kendi düşünce(leri)sini /eğilimini empoze etme, tahakküm kurma yerleri değildir. Katılımcı süreçler herkesin kendini serbestçe ifade edebildiği,  kendi düşüncesini, önerisini farklı düşünenlerle /eğilime sahip olanlarla müzakere ettiği süreçler  olarak farklı görüş ve eğilimlerin bir arada yaşama ve karar alma süreçlerini etkilediği ortamlardır. Bunun için de müzakere süreçlerinin ilkeleri,  katılımcı mekanizmaların işleyiş kriterleri birlikte belirlenmelidir.

Katılımcı mekanizmalarda yer alan herkesin aynı ölçüde katkı yapmasını beklememek gerekir. Katılımcının kişisel kapasitesine, zaman ayılabilme durumuna,  enerjisine, istekliliğine göre katılım düzeyi değişir. Önemli olan bu farklı katılım düzeylerini hedefe/çalışmaya odaklayarak, uyumunu sağlayabilmektir.

Katılım çağrısı yapmak, katılımın yararlarını anlatmak yetmez,. Eğer anlatılanlara uygun süreç ve mekanizmalar yoksa katılma da, gönüllülük de olmaz. Bundan dolayı çağrı ve anlatmalara paralel işleyecek kitlenin yer alabileceği mekanizma ve süreçlerinin oluşturulması gerekir. Bu süreçler/mekanizmalar oluşturulurken katılması istenen dezavantajlı kesimler –kentliler durumları da dikkate alınmalıdır.

Katılım somuttur, sonuçları görülmedikçe soyut bir hedef olarak kalır ve gerçekleşmez, onun için ilgili tarafların katılımı ile ilgili somut adımlar atması gerekir. Eğer yurttaşların kamusal alan içerisinde yaptıkları sorgulamaların tartışmaların karar alma süreçlerini etkilediğini görmezlerse bir süre sonra katılımdan vazgeçerler. Bunun için Kamu (yerel) yönetim katılımcıların öneri ve değerlendirmelerini dikkate aldığını göstermelidir. Görüşme sürecinde  tüm katılımcıların ortaklaşa ve hakça yer alacağı görüşme, tartışma, müzakere, birlikte çalışma ortamının sağlanmasına dikkat edilmelidir.

Kamu (yerel) yönetim, katılımcı süreçlerin, kentin gelişmesine ve /veya kamu hizmetlerinin üretilmesine  olumlu katkısını göremezse katılımcı mekanizmaları kendisine yük olarak görmeye başlayabilir. Buna meydan vermemek için katılımcıların bu süreçlerin üretken olmasına, kişisel –kesimsel taleplerin ortak ihtiyaçların önüne geçmesine izin vermemeli, kamusal alan içerisindeki sorgulamaların, tartışmaların toplumun ortak ihtiyaçlarının karşılanması, ortak sorunlarının çözümüne, kamusal yararın çoğaltılmasına yönelik olmalı ve kararların uygulanmasında herkes üzerine düşen sorumlulukları yerine getirmelidir.

2.    ÇANAKKALE YEREL GÜNDEM 21

Katılımcı platformların yaygınlaşmasında  “Yerel Gündem 21 Projesinin” Türkiye’de uygulanmaya başlanması ve bu uygulamanın “dünyanın en iyi uygulamalarından” birisi olacak kadar olumlu örnek olmasının önemli rolü var.. Yerel Gündem 21 projesi, Türkiye’de 1998’de uygulanmaya başlandı. Yerel Gündem 21, yaşam kalitesinin toplumun tüm kesimleri için yükseltilmesi ve sürekliliğinin  sağlanması için sivil toplumun karar süreçlerine katılması ve yerel yönetimlerde söz sahibi olması süreci olarak özetleyebiliriz

Çanakkale Projeye ilk katılan 9 kentten birisidir. Kentimizdeki ortaklık ilişkileri yerel gündem 21 projesinden önceye dayanır. Çanakkale’de ortaklık ilişkilerinin 1994’de Sivil İnisiyatif tarafından başlatılan Çanakkale Evlerini Yaşatma Projesi, (ÇEYAP) ile başladığı söylenebilir. 1996 yılında biten ÇEYAP hem kente ilişkin sivil duyarlılığın gelişmesi  hem  bir sivil girişim ile ortaklık ilişkilerinin kurulması hem de kentlileri sürece katarak gerçekleştirilmesi  açılarından önem taşıyor. Kentimizde Yerel Gündem 21 uygulanmaya başlandığında “Şehir Konseyi” henüz dağılmış bulunuyordu. Şehir Konseyi Organize Sanayi Bölgesinin yeri konusunda katılımcıların bir mutabakat üretememeleri üzerine dağıldı.

ÇEYEP projesinde sivil inisiyatifin başarısı ve Belediyenin oluşturduğu Şehir Konseyinin dağılmasının  Çanakkale'deki Yerel gündem 21 sürecine önemli etkileri oldu. Bu etkiler birisi, Çanakkale Belediyesi ile Sivil İnisiyatif arasında varılan bir mutabakat çerçevesi, Çanakkale Yerel Gündem 21 sürecinin Belediye dışından, Sivil İnisiyatif tarafından yürütülmesidir.Yerel Gündem 21 sürecine Çanakkale Belediyesi ana ortak olarak ve sivil inisiyatifle eşit ilişkiler içerisinde katılıyor. (Çanakkale Yerel Gündem 21 Çalışma Raporları)

Kentimiz Yerel Gündem 21 uygulaması, bir önceki Başkanımızın süreçte mümkün olduğu kadar az yer alıp, yürütmenin genel sorumluluğunu sözlü olarak Sivil İnisiyatife bırakması nedeniyle özgün bir deneyim olarak yaşandı. Bu uygulamada Koordinatörlük görevi bulunan Belediye Başkanımız, yetkisini mümkün olduğu kadar az kullanmayı yeğlemiştir. Bu durum aynı zamanda Danışma Kurulunu oluşturulma etmenlerinin de temelini oluşturur. (Çanakkale Yerel Gündem 21 Çalışma Raporları)

Danışma Kurulu başlangıçta ofis çalışmalarına perspektif oluşturmak üzere kuruldu ise de daha sonra zamanın genel sekreterinin ayrılmak zorunda kalması nedeniyle, yönetim kurulu işlevini üstlenmiş oluyordu. (Çanakkale Yerel Gündem 21 Çalışma Raporları)

Sayın İsmail ÖZAY, milletvekili seçimleri dolayısıyla görevden ayrılması üzerine yeni belediye Başkanımız Sayın Ülgür GÖKHAN ile çok doğal olan karşılıklı  adaptasyon süreci yaşandı. Bu durumun ardından, Danışma Kurulunun da önerisi ile Belediye Başkanımız Sayın Ülgür GÖKHAN sürecin genel sorumluluğunu üstlenmeyi, koordinatörlük yetkisini daha fazla kullanmayı uygun bulmuştur. (Çanakkale Yerel Gündem 21 Çalışma Raporları)

Diğeri ise şehir konseyi benzeri genel katılımcı bir platformun oluşturulması sürece bırakılarak, kentte ortaklık ilişkilerinin ve kentli duyarlılığı  anlayışının yaygınlaştırılması faaliyetlerine ağırlık verilmesidir. Bu çerçevede faaliyetler / projeler bazında çalışma grupları oluşturulup, duyarlılık ve ortaklık ilişkileri geliştirildi. (Çanakkale Yerel Gündem 21 Çalışma Raporları)

2.1.  FAALİYETLER

Çanakkale Yerel Gündem 21 çalışmaları 4 başlık altında tasnif edilebilir. (1) Genel katılımcı bir platformun oluşturulması çalışmaları (2) Kentteki sivil duyarlılık ve ortaklık ilişkilerini geliştirme faaliyetleri, (3) Kapasite geliştirme faaliyetleri (4) Ulusal ve uluslararası toplantılara katılma (Çanakkale Yerel Gündem 21 Çalışma Raporları)

2.1.1. Genel katılımcı bir platformu oluşturması çalışmaları

Genel katılımcı bir platformu oluşturması için kentim mevcut durum raporunun hazırlanması, kentliler platformunu tüzüğünün hazırlanması temelinde faaliyet gösterildi. 1999, 2001 ve 2004 yıllarında olmak üzere 3 kere mevcut durum raporu hazırlandı. 2001 yılında 1999’da hazırlanan mevcut Durum raporunun revizesi yapılırken aynı zamanda  katılımcı bir platformun oluşturulmasına yönelik olarak Danışma Formu toplandı. Danışma Formu katılımcı bir platformun oluşturulmasına yardımcı olabilecek kişilerden oluştu. Danışma Forumu, diğer kentlerde kent meclisi, konseyi gibi adlarda oluşturulan, Çanakkale’de kentliler Platformu adı verilen katılımcı mekanizmanın tüzüğünü hazırladı (Çanakkale Yerel Gündem 21 Çalışma Raporları)

Bu arada Mevcut Durum Raporu revizesi ile ilgili ön taslak hazırlandı. Bu taslak Rapor Danışma Kurulunda değerlendirildi. Bu değerlendirmede; Danışma Kurulu,  raporun bu haliyle kentin mevcut durumunu tam olarak yansıtmaktan uzak  ve yetersiz  olduğu sonucuna vararak, Mevcut Durum Raporunun hazırlanması sürecinin Çanakkale Belediyesi ile birlikte gerçekleştirilmesinin, eksiği az doğruya en yakın bir rapor oluşturulması  açısından  önemli olduğu kanaatine vardı. Daha sonra, Belediye Mevcut Durum Raporu komisyonu oluşturuldu. Bu komisyon kendi Mevcut Durum Raporunu hazırladı. Ardından Üniversite ile ilişkiye geçilerek, uzman desteği istendi. Üniversitenin oluşturduğu komisyon Belediye Komisyonunun hazırladığı rapor temel alarak, Çanakkale’nin Mevcut Durum Raporunu hazırladı. (Çanakkale Yerel Gündem 21 Çalışma Raporları)

2.1.2. Kentli duyarlılığını arttırma ve ortaklık ilişkilerini yaygınlaştırma faaliyetleri

Çanakkale Yerel Gündem 21, faaliyetlerinde kentli duyarlılığını arttırma ve ortaklık ilişkilerini yaygınlaştırma temelinde hoşgörü, mutabakat kültürünü geliştirmeye çalıştı. Bu hedefe ulaşmak için çok ortaklılık ve gönüllülük ilke-esası sürekli göz önünde tutuldu. Tüm süreçlerde, başta belediye olmak üzere, üniversite, çeşitli il müdürlükleri, STK’lar ile gönüllüler paydaşlık anlayışını hayata geçirdiler. Paydaşlar, ortak sorunların çözümüne dönük projelerde, birlikte, ortaklaşa hareket etme eğilimlerini geliştirip, güçlendirdiler. Hareket tarzları ise kendileri dışında konu /sorun ile ilgili kesimleri, bireyleri ilgili sürece katabilecek şekilde oldu. (Çanakkale Yerel Gündem 21 Çalışma Raporları)

Bu amaçla faaliyetler / projeler bazında çalışma grupları ya oluşturuldu, ya da var olanlar teşvik edilip, destekledi. Bunu yaparken de etkinliklerinin Yerel gündem 21 anlayışına uygun faaliyet göstermesine dikkat edilirken, ortaklık ilişkilerin Yerel gündem 21 şemsiye altında olması bir zorunluluk olarak görülmedi. Tersine koşullara ve faaliyetlere göre Yerel Gündem 21 ofisi ve Danışma Kurulu ile ilişki içerisinde, ama özerk bir yapılanma ile, kimi zaman belediye çatısı altında, kimi zaman ise doğrudan Yerel Gündem 21 şemsiyesi altında faaliyet gösterildi. (Çanakkale Yerel Gündem 21 Çalışma Raporları)

Bu çerçevede çeşitli kentli duyarlılıklarını, ortak çözüm ve değer üretme çabalarını (a) ya Afete hazırlık projesi, İskele meydanı ve kordon Boyu düzenleme kurulu gibi ilgili tarafları bir araya  getirip, birlikte üretme olanağı sağladı, (b) Ya da Yerel Tarih araştırmaları, Troia Gönüllüleri gibi kendiliğinden bir araya gelmiş sivil duyarlılıklara yapabilir kılmaya yönelik destekler verdi, (c) ve /veya Çanakkale Belediyesi Tarihi Kent Komisyonu, Alternatif Enerji komisyonu  gibi çeşitli konularda belediyenin/kamu kuruluşlarının  ilgili taraflarla ortak çözüm aramasını teşvik etti. (Çanakkale Yerel Gündem 21 Çalışma Raporları)

2003 yılından itibaren de kentli bireylerin duyarlılığını geliştirme ve ortaklık ilişkileri kurma da ki yetersizlikten hareketle kentin bütününe yönelik faaliyetlerini (MDR, Kentliler Platformu, Kapasite Geliştirme ) azaltıp, konulara ve kesimlere yönelik faaliyetlere ağırlık verdi. Buna bağlı olarak da gençler kadınlar, engelliler ve aileleri gibi daha önce yeterince ulaşılamayan kesimlerle ilişkilenme öncelik olarak belirlendi. (Çanakkale Yerel Gündem 21 Çalışma Raporları)

2. 1. 3. Kapasite Geliştirme

Çanakkale Yerel gündem 21 bu faaliyetlerini gösterirken sivil toplum, yerel yönetim gibi paydaşların kapasitesini  geliştirici bir tarz benimsedi.Bu kapsamda "Türkiye -Yunanistan  ve Kıbrıs ilişkileri" “AB ve Kopenhag Kriterleri” "Etkili Sunuş Teknikleri” “Küreselleşmenin çevreye etkisi” “Sözlü tarih” “Çevre Yönetimi ve Çevre Eylem Planları” gibi genel konferanslar, İlköğretim öğrencilerine Doğa – Çevre –Ekoloji  konferansı, "Söz Depremzedelerin”  etkinlikleri, Milli eğitim Müdürlüğünün izni, valiliğin onayı ile okullarda, sürdürülebilir gelişmenin neden gerekli olduğu ve Yerel Gündem 21'i tanıtıcı toplantılar yapıldı.Demokrasi Atölyesinden kentteki sivil toplum kuruluşları ile kamu kurumlarının yaralanması sağlandı.

2.1.4. Ulusal ve Uluslararası düzeydeki çeşitli etkinliklere aktif katkı

Orta ve Doğu Avrupa Bölgesel Çevre Merkezi – REC (Regional Environmental Center for Central and Eastern Europe) Türkiye temsilciliği Çanakkale'nin çevre sorunları konusunda bilgilendirildi.

Çevre Bakanlığı tarafından Çanakkale’de pilot proje olarak uygulanmakta olan Çanakkale Stratejik ÇED toplantılarına aktif olarak katılındı. 

RİO+10 Jehenesburg zirvesi ile ilgili olarak Çevre Bakanlığı tarafından hazırlanan “Ulusal Çevre ve Kalkınma Raporu” sürecinde aktif olarak yer alındı. Komisyon toplantılarına Çanakkale Yerel Gündem 21 temsilcileri katılarak, görüş ve önerileri ile ulusal Raporun hazırlanmasına katkıda bulundular.

Tarih vakfı tarafından organize edilen, Sivil Toplum Kuruluşları sempozyumlarına katılındı.

Tarihi kent komisyonunun tarihi kentler birliği buluşmalarına katılmasına destek verildi.

3.    KENTE İLİŞKİN SİVİL DUYARLILIK VE ORTAKLIK İLİŞKİLERİ ÜZERİNE

Çanakkale’deki kente ilişkin duyarlılık ve ortaklık ilişkilerini genel bir tablosunu verebilmek için sunumuzu Yerel Gündem 21 çalışmaları ile sınırlamadık. Tersine Yerel Gündem 21 şemsiyesi altında gerçekleştirilip, gerçekleştirilmediğine bakmadan, bu duyarlılık ve ilişkilerden bir demet  sunuyoruz.

Bu demet kentteki tüm duyarlılık ve ortaklıkları, tüm yönleri ile aktarma iddiası taşımıyor. Yalnızca kentteki bu süreçlere ilişkin ilk fikirlerin oluşmasına yardımcı olmak için bazı  çalışmaları/ projeleri tanıtma amacı taşıyor. (Çanakkale Yerel Gündem 21 Çalışma Grupları Raporları)

3.1.  ORTAKLIK BAŞLIKLARI

YEREL TARİH ÇALIŞMALARI : Tarihi zenginliklerin korunması, tarihi değerlerin paylaşılması ile Geleceği, oluşturma çabaları :

AFET İLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR : Mağdurlara yardım edilmesi, yeni mağduriyetlerin önüne geçilmesi ve afetlere karşı toplumsal duyarlılığın artırılması

ÇEVRE İLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR : Çevre, diğer canlılarla birlikte bizleri de içerisinde barındıran organik yaşam ortamıdır.

KENTE VE KENTLİYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR: Yaşanılan kentte duyarlı olma ile birlikte

ulusal ve uluslar arası konulara da duyarlı olundu. İki duyarlılık birbirini sürekli besliyor, destekliyor.

ÖZEL İLGİ GRUPLARINA YÖNELİK ÇALIŞMALAR : KADIN, GENÇLİK, engelli gibi  Eşitsizliği azaltabilmek, özgürlüğü geliştirebilmek için mağdurlarla, onların eşit ve aktif özneler, haline gelebilecekleri, özel toplumsal ilişkiler oluşturma çabaları

3.2.  ORTAKLIK ŞEMSİYELERİ

3.2.1 YEREL GÜNDEM 21 ŞEMSİYESİ ALTINDA YAPILANLAR:

a.         İskele meydanının yeniden düzenlenmesi projesi

b.         Kent tiyatrosu oluşturma çalışmaları

c.         Araçsız Dünya Günü etkinlikleri

d.         Hava kirliliğini önleme kampanyası

e.         Yerel afet hazırlıkları

f.           Aileleri depreme karşı Bilgilendirme Kampanyası

g.         İzci Gençlerin Yerel Gündem 21 ile buluşmaları (Kış Kampı)

h.         Ulusal Gençlik Parlamentosu

i.           Dans Kursu

j.           Bahçıvanlık Kursu

k.         Yetiştirme Yurdunda Etüt

l.           Gençler Fotoğraf sergisi

m.       Gençlik Çalışma Grubu doğa yürüyüşü

n.         Engelli Çocuk ve Genç Yaz Okulu

o.         Engelliler Yaz okulu sonuç sergisi

p.         Engelliler Sosyal Etkinliği –Sevgi Günü

q.         Engelli Çocuk ve Gençler Bahar Okulu

r.          Ulusal Kadın Festivaline Çanakkale’deki kadın derneklerinin katılması

s.         Yerel Gündem 21 kadınları Çanakkale Buluşması

t.           Çanakkale Giysilerinde kadın dokunuşları Sergi

u.         Yeni Hayat Kağıt Atölyesi

3.2.2. KAMU KURUMLARI ŞEMSİYESİ ALTINDA YAPILANLAR:

BELEDİYE

a.         Tarihi Kent Komisyonu

b.         Alternatif Enerji Komisyonu:

c.         Yerel Tarih evi

DİĞER KAMU KURUMLARI

a.         Kadının İnsan Hakları Projesi Çanakkale Uygulaması

b.         Kadının İnsan Hakları Projesi Bölge değerlendirme toplantısı

c.         Yaşlıdan yaşlıya destek projesi

d.         Ev kadınlarını destekleme ve geliştirme projesi

e.         Aile içi etkileşimi güçlendirme projesi

f.           Dünya Çevre Günü Etkinlikleri

g.         Özürlüler Günü etkinlikleri

h.         Engelliler Haftası Etkinlikleri

i.           Sokakta Çalışan çocukların Eğitime Yönlendirilmesi projesi Çanakkale uygulaması

3.2.3. BAĞIMSIZ –ÖZERK OLUŞUMLAR:

a.         Troıa ilişkileri /Arkeoloji Günleri

b.         Yerel tarih araştırmaları /Sokak Adlarında Yaşayanlar

c.         Deprem mağdurlarına yardım

d.         Sağlığın İçin Hareket Et Kent Yürüyüşü

SONUÇ

Çanakkale Yerel Gündem 21’in kentli duyarlılığını geliştirme ve ortaklık ilişkilerini yayma çabaları kalıplaşmış anlayışların sorgulanmasına yol açmış olup, bu durumun  dünya ve Türkiye’deki değişimin de etkisi ile birleşmesi sonucu kentte kentli duyarlılığı ve ortaklık ilişkileri yaygınlaşmıştır. Günümüzde kentte hoşgörü ve mutabakat arama kültüründe ciddi mesafeler kat edildiği tespiti yanlış olmaz.

Kentte giderek artan ölçüde (özellikle kamu kurum ve kuruluşları ile STK’lar arasında ) ortaklık ilişkilerinin yaygınlaştığı söylenebilir. Bugün STK’lar kendi aralarında ve kamu kurum ve kuruluşları ile ortaklık ilişkilerine girebilmektedirler. Belediyenin yanı sıra vilayet, üniversite hatta zaman zaman Boğaz ve Garnizon Komutanlığı bile STK’larla ortaklık ilişkileri kurup, sivil duyarlılıklara katılabiliyor. Örneğin, Çanakkale Belediyesi Yerel Gündem 21 Ofisi ile bağlantısız olarak bir çok faaliyetinde ortaklıklar kuruyor. Marmara denizi ve boğazlar toplantılarının yalnızca Çanakkale’de yapılan toplantısına sivil toplum örgütleri çağrıldı. Afete hazırlanma projesi tam bir ortaklık ile yürütüldü.. Bu konuda önemli mesafeler kat edilmiş olmakla birlikte, yeterli düzeye henüz gelinemedi.

Kentli bireylerin duyarlılığını geliştirme ve ortaklık ilişkileri kurma da ise aynı ölçüde başarılı olunamadığı ve belirli bir çevrenin dışına yeterince çıkılamadığı da bir gerçektir.  Yerel Gündem 21 anlayışı, kentin büyük kesimlerinde oldukça az yaygınlaştı. Hatta kentlinin önemli bölümünün bundan haberi bile yok. Bu durumun sorumluluğunu, önemli ölçüde Çanakkale’de Yerel  Gündem 21’i yönlendiren ve yürütenler bizler taşıyoruz.. Bu sorumluluğun bilinci ile bu durumu bir sorunsal olarak önümüze koyduk 1 yıl önce bir değerlendirme yaptık. Bu değerlendirmenin ışığında Yerel Gündem 21 anlayışısın yaygınlaşması için çabalarımızı artırdık.

Ama bu sürecin yaygınlaşması yalnızca bizim çabalarımızla olacak bir durum değildir. Yerel Gündem 21 anlayışının yaygınlaşması bizim çabalarımızın yanında bu anlayışı sivil toplumun kabule, yerel ve merkezi yönetimlerin de yerel Gündem 21 sürecini uygulamaya hazır olması ile de bağlantılıdır. Yerel ve Merkezi Yönetim süreci uygulama ile ilgili belli mesafeler kaydetti. Ama daha önümüzde kaydedilecek uzun bir yol var.

Kentte yönelik duyarlı olma, ulusal ve uluslar arası konulara duyarsız olma anlamına gelmedi. Yaşanılan kentte yönelik duyarlılığın ulusal ve uluslar arası konulara da duyarlı olundu. Bu iki duyarlılık birbirini sürekli besliyor, destekliyor. Örneğin, Çeyap projesine gönüllü katılımcıları,  aynı zamanda “Aydınlık için 1 Dakika Karanlık” eyleminin kentte toplu olarak gerçekleşmesinde önemli rol oynadılar. Bu tür duyarlılıklara Habitat –İstanbul’a sivil duyarlılık olarak katılma, “Anayasamı İstiyorum” kampanyasının kente taşınması gibi etkinleri de eklemek gerekiyor.

Çan Termik santralına karşı yürütülen kampanyanın ise özel bir yeri var. Kampanya Türkiye’de ender olan bir şeye ilk ÇED raporunun bozulmasına/ geçersiz kılınmasına yol açtı. Kampanyanın bir diğer özelliği de yöre insanın katılımı ile yürütülen bir süreç olmasıdır.

Yapılan çalışmalar içerisinde, belirli konuların /sorunların etrafındaki çalışmalar öne çıkmış olup,. kentin geneline yönelik faaliyetler azınlıkta kalmıştır.

Öngörülen hedefe uygun adımlar atılırken doğal olarak her ortaklıkta karşılaşılabilecek olan sorunlarla yüz yüze gelindi.

Sorunların birincisi kamu kurumlarının aynı sorunla ilgili olsalar da birbirleri ile çalışmaya yatkın olmaması, birlikte bir sinerji oluşturmak yerine aynı konuda ayrı ayrı efor sarf etmeyi tercih etmeye yatkın olmalarıdır. Bu durumda da  soruna /konuya bütünden değil, yalnızca kendilerini ilgilendiren bölümünden-görünümünden bakmaları önemli etken olmaktadır. Bu etken sivil toplum kuruluşlarının da yaklaşımlarında etkili olmaktadır.

İkinci olarak, süreçlerin /çalışmaların olması gerekenden daha az değerlendirilmesi; süreçlere perspektif oluşturma çabasının  yetersiz kalmasıdır.

Bir diğer sorun katılımcı mekanizmanın içine yönelik faaliyetler ile dışına yönelik faaliyetler arasında uyumun olmaması . Bu uyumsuzluk katılımcıların çoğu zaman  kendilerini bir misyoner olarak görerek, kendi gelişmelerini ve kendilerini ifade etmelerini ikinci plana itmeleri ya da tersine kendi iç gelişimlerine –süreçlerine çok fazla önem vermeleri şeklinde davranışlardan kaynaklanıyor.

Son belirli bir katılımdan sonra yeni katılımların olması  kolay olmamaktadır. Sosyal etkinliklerin dışında süreçlere ilgi gösterenler sınırlı kalıyor, bunlara bağlı olarak da karar mekanizmalarına katılımda sorunlar yaşanıyor.

Önümüzdeki süreç kentli duyarlılığı ve ortaklık ilişkilerinin hem birbirinden beslenen hem de birbirini  destekleyen bir ilişki ağı haline getirilmesi ve parçacı yaklaşımlardan bütüncül yaklaşıma geçilmesi süreci olmalıdır. Bu sürecin hedeflerinden birisinin, katılımcı demokrasi anlayışının yerel yönetim süreçlerine içselleşmesi ve toplumun kendini ifade etme yeteneğinin ve duyarlılığının gelişmesi olması iyi olur.

KAYNAKLAR

Şengül, H. Tarık (2001) Kentsel Çelişli ve Siyaset,. Demokrasi Kitaplığı, WALD yayınları 

Benhabib, Seyla (Yayına Hazırlayan) (1998) Demokrasi ve Farklılık Demokrasi Kitaplığı, WALD yayınları 

Yıldırım, Ferzan Kentte Birlikte yaşamak Üzere (Editör) (2002) Demokrasi Kitaplığı, WALD yayınları 

…. (1998 ) Sivil Toplum için Kent, Yerel Siyaset ve Demokrasi semineri Demokrasi Kitaplığı, WALD yayınları

… (1998) Katılımcı Demokrasi, Kamusal Alan ve Yerel Yönetim Demokrasi Kitaplığı, WALD yayınları

Çakmak, Ali (Yayına Hazırlayan)  (2002) STK’lar Yerelleşme ve Yerel Yönetimler Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını 

Ayman, Birgül Güler Yerel Yönetimler (1998), TODAİ yayını

…… (1987) Ortak Geleceğimiz Türkiye Çevre Sorunları Vakfı Yayını  Ankara

İktisat Dergisi Sayı 439 Temmuz 2003

İktisat Dergisi Sayı 437 Mayıs  2003

Praksis Sayı 7 Yaz 2002

Sivil Toplum Düşünce ve Araştırma Dergileri Sayı 1-5, 2003 -200 )

…… (1992) Birleşmiş Milletler Çevre Kalkınma Konferansı Rio Deklarasyonu  Gündem 21

…….. (2002) Sürdürülebilir Kalkınma ve Yönetişim IULA –EMME yayını 

Yerel Gündem 21 Bültenleri 1-14 sayılar, 1998-2003

6 Mart 1998 tarih, 23278 sayılı Resmi Gazete, Yerel Gündem 21 Proje Dokümanı

8 Şubat 1999 tarih, 23605 sayılı Resmi Gazete, Yerel Gündem 21 Proje Dokümanı

22 Ocak 2001 tarih, 24295 sayılı Resmi Gazete, Yerel Gündem 21 Proje Dokümanı

4 Aralık 2001 tarih, 24603 sayılı Resmi Gazete, Yerel Gündem 21 Proje Dokümanı

11 Haziran 2003 tarih, 25135 sayılı Resmi Gazete, Yerel Gündem 21 Proje Dokümanı

12 Kasım 2003 tarih, 25287 sayılı Resmi Gazete, Yerel Gündem 21 Proje Dokümanı

Çanakkale Yerel Gündem 21 Çalışma Raporları

Çanakkale Yerel Gündem 21 Çalışma Grupları Raporları

---

[i] Yukarıdaki metin Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesinin Düzenlediği bir Sempozyumda  sunulan “Yerel Gündem 21 ve Çanakkale” başlıklı bildiridir.